Fotografie: Leny Jansen
Nederlanders staan bekend als productief, efficiënt en effectief. Ik dacht altijd dat dit vooral betrekking had op werk. In veel branches is elk proces tot in detail uitgedacht. Alles sluit naadloos op elkaar aan. Doelstelling daarachter is snelheid stimuleren om meer te kunnen produceren. Het effect: winstmaximalisatie en kostenreductie.
Doet de menselijke maat er eigenlijk nog toe? Als elke arbeidsproces tot in detail is uitgewerkt, wordt in principe elk mogelijk risico tot verval beheerst. Alles is onder controle en planbaar. Verrassingen worden niet op prijs gesteld. Is dat niet een gemiste kans? In mijn beleving is het zo, dat hoe meer controle je wenst, hoe minder je het krijgt. Daarbij vormt deze houding een bron van spanning dat weer tot andere problemen leidt. De coronasituatie van de afgelopen twee jaar is hier een goed voorbeeld van.
In hoeverre kan een bedrijf zichzelf verrassen? Het antwoord daarop ligt niet in het proces, maar juist in de mens erachter. Bedrijven kunnen niet zonder menselijke maat. Verrassingen in de zin van ontwikkeling en groei ontstaan namelijk door inspiratie; nieuwe ideeën bij de mens. Afstand nemen en een tijdje niks doen is dan een interessante basis. Niks doen heeft echt wel nut!
Laten we deze gedachtengang eens naar ons privéleven verplaatsen. Ik zie dan dat we niet alleen op het werk zo zijn, maar velen van ons thuis ook. Sterker nog: ik doe er net zo hard aan mee. Dagen worden vol gepland met klusjes, afspraken en (te) bewust zorgen voor elkaar. Elke dag wordt voor 48 uur beleefd. Mijn man wordt er gek van: altijd dat moeten en bezig zijn. Hij is dan ook kampioen niks doen. Gelukkig ben ik nog niet zover doorgeslagen dat ik mijn zomervakantie een jaar voor vertrek al boek om er zeker van te zijn dat beste plekje te kunnen claimen.
De laatste maanden pas ik meer momenten van niks doen toe. Ja, ook op het werk. Juist bij opdrachten die om focus en concentratie vragen. Het is heerlijk om van tijd tot tijd m'n hersens even uit te zetten, wat rond te lopen en die maalstroom in mijn hoofd los te laten. Het brengt rust, relativeert en schept ruimte voor nieuwe inzichten. Ik kom dan uit mijn cognitieve bubbel en maak verbinding met collega's; met de mens. Als ik daarna mijn werkdraad weer oppak, zijn mijn hersens opgefrist. Het werk stroomt dan ook weer beter door.
Ook thuis is het een zaligheid om jezelf regelmatig een moment van niks doen te gunnen. Dan is alles maar niet perfect onder controle. Hoe erg is het als dat klusje of de was langer blijft liggen? Die doorgeslagen gedrevenheid brengt alleen maar een gejaagde sfeer in huis. Thuis mag toch vooral een plek zijn waar je tot rust komt en samen beleeft met je dierbaren? In het niks doen ontstaat ruimte voor 'ontmoeten' en oprechte aandacht voor elkaar.
Ik beoefen nu vaker de kunst van het niks doen. Man blij, ik blij. Niks doen is zeker niet nutteloos!
Marieke Bach, Adviseur Duurzame Inzetbaarheid
